Το παιχνίδι της φαντασίας

Για να σκεφτούμε κάτι πραγματικά καινούργιο, πρέπει να έχουμε το θάρρος να αφήσουμε το μυαλό μας  ελεύθερο. Χωρίς φαντασία, τίποτα καινούργιο δεν μπορεί να γεννηθεί. Στις ώρες της “απραξίας και της αφηρημάδας”, οι σκέψεις έρχονται  ασταμάτητα στο μυαλό μας, η μία “μεταλλαγμένη ιδέα” ακολουθεί την άλλη προβάλλοντας στη συνείδησή μας.
Από τη δεκαετία του ’20 και μετά, η ψυχανάλυση επηρέασε άμεσα την ψυχολογία και την τέχνη. Ο Φρόιντ απέδειξε ότι όλοι οι άνθρωποι είναι καλλιτέχνες. Τα όνειρά μας,-  η “βασιλική οδός” για το ασυνείδητο- είναι μικρά έργα τέχνης, και κάθε βράδυ βλέπουμε καινούργια όνειρα.  Αυτό το ξέρουν από πρώτο χέρι όλοι οι ταλαντούχοι. Ποιητές και ζωγράφοι προσπαθούσαν να διοχετεύσουν τις ασυνείδητες δυνάμεις τους στη δημιουργική τους εργασία. 
Όλα όσα βλέπουμε και ζούμε μπορούμε να τα  ανακαλέσουμε όποτε το θελήσουμε. Και εκεί που “δεν μπορούμε με τίποτα να θυμηθούμε”,όταν “το ‘χουμε στη γλώσσα μας και δεν μας έρχεται”, ξάφνου όλες οι πόρτες, όλα τα συρτάρια του αρχείου ανοίγουν από μόνα τους. Το περιεχόμενό τους ξεχύνεται και μπορούμε να διαλέξουμε ακριβώς τις λέξεις ή τις εικόνες που χρειαζόμαστε. Αυτό συμβαίνει, όταν ανοίξουμε λίγο περισσότερο την πόρτα του ασυνείδητου. Το φαινόμενο αυτό μπορούμε το ονομάσουμε έμπνευση. Τότε είναι που έχουμε την αίσθηση ότι αυτό που γράφουμε, δημιουργούμε ή ζωγραφίζουμε, δεν προέρχεται από μας τους ίδιους. Η φαντασία  δημιουργεί το καινούργιο, αλλά δεν μπορεί να επιλέξει το καλύτερο.
Δεν “συνθέτει”. Η σύνθεση- και όλα τα έργα της τέχνης- γεννιούνται από τον εκπληκτικό συντονισμό φαντασίας και λογικής ή αίσθησης  και σκέψης. Αν δεν υπήρχε η λογική ο κόσμος θα πνιγόταν στις τυχαίες ιδέες, στις ασήμαντες  εμπνεύσεις.
Στη δημιουργική στιγμή, υπάρχει πάντα κάτι τυχαίο. Στην αρχική φάση, μάλιστα, μπορεί να είναι πολύ σημαντική η παρουσία τέτοιων τυχαίων εμπνεύσεων.
Το 1880, εντελώς τυχαία, σε μια έμπνευση της στιγμής  ο Samuel Ο’ Reilly  κατασκεύασε την πρώτη ηλεκτρική συσκευή τατουάζ στη Νέα Υόρκη. Οι σύγχρονες συσκευές είναι αποτέλεσμα εκείνου του πρωτοτύπου. Το 1940 μια ομάδα γιατρών παρουσιάζει τις δυνατότητες χρήσης του τατουάζ μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στο στήθος, στο τριχωτό της κεφαλής και τα χείλη. Στις Ηνωμένες Πολιτείες η τεχνική της δερμογραφίας περνάει από το σώμα στο πρόσωπο με σκοπό την τελειοποίηση της ομορφιάς. Στο τέλος της δεκαετίας του ’80 καταφθάνουν στην Ευρώπη και ιδιαίτερα στην Ισπανία οι πρώτες εμπορικές μάρκες που συνδυάζουν την τεχνική  της Ανατολής και τη γνώση της Δύσης. Είναι η στιγμή που το τατουάζ ρίχνει το βάρος του στην αισθητική και δημιουργεί επανάσταση στο σταθερό μακιγιάζ.
Στη δεκαετία του ’90 η τεχνική γίνεται λιγότερο επιθετική, περισσότερο επαγγελματική  και η εξέλιξή της είναι θεαματική μέχρι που φτάνει στην εποχή μας, όπου το σταθερό μακιγιάζ ή, στη σωστότερη έκφρασή του,  ο “μικροχρωματισμός” είναι πλέον προσιτός σ’ ολόκληρο τον κόσμο και εφαρμόζεται προσαρμοσμένος στις ανάγκες του κάθε ενός.

Η ομορφιά κρύβεται στην ιδιαιτερότητα

Σ’ όλη την ιστορία του πολιτισμού η ομορφιά δεν ξεπηδά από τον ειδικό χαρακτήρα ενός σχήματος αλλά από την ενότητα μορφής και περιεχομένου. Στην Αρχαία Ελληνική τέχνη έχει ιδιαίτερη σημασία η “οπτική ισορροπία” της μορφής, μια  αρχή με καθολική αξία που και σήμερα ισχύει σαν αξίωμα. Ο Παρθενώνας, το μεγάλο αυτό οικοδόμημα, που είναι φτιαγμένο από μάρμαρο, δεν έχει πάνω του ούτε μια ίσια γραμμή. Και οι τέσσερις πλευρές του παρουσιάζουν μία ελαφρά κάμψη. Χάρη σ’ αυτό το τέχνασμα, το κτίριο έδειχνε ομορφότερο από μακριά.  Παρόλο που ο ναός είναι τεράστιος, δεν δείχνει ούτε ογκώδης ούτε άκομψος. Και αυτό οφείλεται σε οπτική απάτη. Ούτε οι κίονες που υποβαστάζουν την οροφή, είναι  ολόισιοι. Γέρνουν ελάχιστα προς τα μέσα. Κι αν προεκτείνονταν αρκετά προς τα πάνω, ώστε να ενωθούν, θα σχημάτιζαν μία πυραμίδα ύψους 1.500 μέτρων. Όπως ο αρχιτέκτονας του Παρθενώνα, έτσι και ο πλαστικός  χειρουργός ή ο make-up artist παρόλο που έχει σαφή γνώση του κατά φύσιν, σε πολλές περιπτώσεις είναι ανάγκη να είναι σε θέση να δημιουργήσει ακόμη και οπτικές πλάνες, όταν χρειάζεται, για να εξισορροπήσει μία  μορφή. Οι ανθρωπομετρικοί κανόνες, που έχουν ως βάση την κλασική έννοια της αρμονίας, συχνά παρακάμπτονται αφού η ωραιότης και η ασχήμια είναι συνυφασμένες με τους διάφορους πολιτισμούς αλλά και με τον ίδιο το χρόνο. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί τις γυναίκες του Ρούμπενς στις πασαρέλες του οίκου Dior, ούτε  να συγκρίνει τις καμπύλες της Αφροδίτης της Μήλου με τα ανορεξικά κορίτσια του σήμερα.
Ο αιώνας μας βαδίζει με πελώρια βήματα και προχωράμε σε μια εποχή, όπου τα συστήματα γίνονται όλο και πιο τολμηρά, όσο προοδεύει η επιστήμη. Αλλά, για να πετύχουμε μια υποτιθέμενη  τελειότητα καταστρέφουμε συχνά κάθε πρωτοτυπία ισοπεδώνοντας τις ατέλειες, και καμιά φορά και την ποιότητα. Όπως τα αυτοκίνητα, τα έτοιμα φορέματα και τα πυρομαχικά, έτσι και τα πρόσωπα κατασκευάζονται “μαζικά”.
Κι όμως…Κάθε γυναίκα έχει κάτι διαφορετικό και αυτό πρέπει να προσπαθούμε να αποδώσουμε. Είναι τόσα πολλά τα πράγματα που διαθέτει μια γυναίκα. Αρκεί να τα δει κάποιος και να δημιουργήσει μέσα από αυτά.  Χωρίς να βάζει αυστηρούς κανόνες, αλλά και χωρίς να μεταμφιέζει την ύπαρξή της. “Μηδέν άγαν”: σε δύο λέξεις μια φιλοσοφία. Και η τέχνη το ίδιο είναι: όταν κάνεις κάτι περισσότερο απ’ ό,τι αισθάνεσαι, από ό,τι πρέπει, αυτό περισσεύει. Και η υπερβολή σε κάθε τι είναι αποδυνάμωση. Ο άνθρωπος είναι το μέτρο και για την τέχνη και για όλα. Στο μόνιμο μακιγιάζ, κάποιες φορές, ζούμε το απρόοπτο ριψοκινδυνεύοντας.

Ωραίο και άσχημο

Δύο έννοιες εκ διαμέτρου αντίθετες αλλά τόσο κοντινές. Γι’ αυτή την αντίφαση αναφέρει ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι στις σημειώσεις του ότι “το άσχημο είναι απαραίτητο στο κάλλος, γιατί του προσθέτει την ουσία της ατέλειας”. Ο Αριστοτέλης στην “Ποιητική” του αναφέρεται στην πιθανότητα να πραγματοποιηθεί το ωραίο με μια καλή μίμηση του απωθητικού. Τα πρότυπα αλλάζουν αλλά, από αρχαιοτάτων χρόνων, το ερώτημα παραμένει ένα: υπάρχει αντικειμενικότητα στην κρίση του ωραίου και του  άσχημου;
Το ωραίο είναι το εξαγόμενο από τη σύμπτωση μιας πραγματικότητας εξωτερικής και μιας γεωμετρίας εσωτερικής. Και το άσχημο τι είναι; Μα κάτι που δεν έχει σχήμα, δεν έχει ξεκάθαρη δομή, και που σε αφήνει παγερά αδιάφορο. Το ίδιο ισχύει και με τους ανθρώπους. Συχνά, η απόλυτη ομορφιά μπορεί να σε κρατήσει μακριά γιατί δεν διαθέτει κάποια ιδιαιτερότητα ικανή να κεντρίσει το ενδιαφέρον. Έτσι, κάποιοι άνθρωποι οι οποίοι διαθέτουν λιγότερο αρμονικά χαρακτηριστικά μπορεί να γίνουν πολύ ελκυστικοί  εξαιτίας της ενέργειας την οποία εκπέμπουν και της ανατροπής που προκαλούν στην απόλυτη αρμονία.
Κανείς δεν είναι τέλειος, αλλά σπάνια το συνειδητοποιούμε αυτό. Η ομορφιά βρίσκεται περισσότερο στις μικρές ατέλειες παρά σε ένα τέλειο  σύνολο. Η τελειότητα θυμίζει κινούμενα σχέδια. Έχει μια κάποια επιφανειακή καλαισθησία, ωστόσο δεν εξασφαλίζει βάθος. Ποτέ δεν ψάχνουμε  να διορθώσουμε κάθε ατέλεια. Ένα πρόσωπο πρέπει να είναι ασύμμετρο, προκειμένου να παραμείνει ανθρώπινο. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο τα  υπερχειρουργημένα άτομα γίνονται  αποκρουστικά. Δεν μπορούν, πλέον, να μεταδώσουν όλα αυτά τα υπόγεια μηνύματα, τα οποία αποτελούν τόσο σημαντικό κομμάτι της επικοινωνίας όσο και οι ίδιες οι λέξεις. Όταν μιλάς με τέτοιες γυναίκες, νιώθεις σαν να προσπαθείς να συνεννοηθείς με ρομπότ, εξωγήινο ή στυγνό εκφωνητή  δελτίου ειδήσεων.

Απλά μαθήματα γοητείας

Για να αποφύγουμε τέτοιες παγίδες, στις περιπτώσεις που ενδείκνυται  η εφαρμογή του μόνιμου μακιγιάζ, φροντίζουμε με ιδιαίτερη προσοχή τις ατέλειες του καθενός. Ρόλος του permanent make-up  artist είναι να δημιουργήσει κάτι που θα συμπυκνώσει μέσα του τέχνη, ψυχοθεραπευτικές ικανότητες και την αρμονία ενός γλύπτου. Η κατανόηση του σχεδιασμού είναι η εκπαίδευση του ματιού να εντοπίζει λεπτομέρειες που μπορεί να διορθωθούν. Όλα γίνονται εκείνη τη στιγμή. Δουλεύω το πρόσωπο, αφήνω να περάσει ώρα, το σκέφτομαι, γυρνάω πάλι πίσω, το επεξεργάζομαι έχοντας κάτι διαφορετικό, το βασανίζω, το ταλαιπωρώ και κάποιες φορές φτιάχνω κάτι που μπορεί να μην μοιάζει με ό,τι αρχικά είχα σκεφτεί.

“Στο σουφλέ και στο μόνιμο μακιγιάζ,  η βιασύνη δρα εις βάρος της τελειότητας”

Το permanent make up είναι σοβαρή τέχνη. Πρέπει να συμβαδίσει με διάγνωση, ενδείξεις και αντενδείξεις με τέτοιο τρόπο, ώστε το αποτέλεσμα να προκαλεί την ευτυχία. Η εργασία μας όσον αφορά ένα πρόσωπο δεν είναι μόνο αυτή του επαγγελματία μακιγιέζ αλλά και εκείνη του καλλιτέχνη. Ο καλλιτέχνης εκτιμά το κάλλος, το αναδεικνύει, χωρίς να το πληγώνει. Το ωραίο, για να φτάσει στο τελικό στάδιο του “φτιασιδώματος” πρέπει πρώτα να περάσει από το φίλτρο του πολιτισμού, της αξιοπρέπειας και της ψυχής. Η ομορφιά δεν είναι επιδερμική. Έχει βάθος και απαιτεί γνώση. Ο permanent make up artist  δεν βάζει απλώς χρώμα στο πρόσωπο. Κάνει πολύ περισσότερα. Γι’ αυτό πρέπει να έχει κανείς πιο πλατιά μόρφωση σε αυτό που λέγεται τέχνη. Η τέχνη δεν είναι ένα κλειστό σύστημα αλλά διεκδικεί να “ανοίγεται” σε ευρύτερα πεδία έκφρασης. Είναι ζωντανός οργανισμός. Όλες οι τέχνες βοηθάνε στο να γίνεις καλύτερος. Οι άνθρωποι που υποστηρίζουν ότι δεν έχουν ιδέα από τέχνη μάλλον δεν γνωρίζουν και τόσο καλά τον εαυτό τους. 
“Η γνώση είναι δύναμη” έλεγε ο Άγγλος φιλόσοφος Φραγκίσκος Βάκων. Και εννοούσε φυσικά, την πρακτική εφαρμογή της γνώσης. Ο άνθρωπος έβαλε χέρι στη φύση και βάλθηκε να την εξουσιάσει. Το  μόνιμο μακιγιάζ θέλει γνώσεις που γίνονται σημεία αναφοράς. Μόνο κατέχοντας τη γνώση αυτή θα έχουμε τη δυνατότητα να διορθώσουμε τις ατέλειές μας και όχι απλώς να τις καλύψουμε κρύβοντας  το πρόσωπό μας σαν στρουθοκάμηλοι.